Powstanie kościoła i rozwój życia religijnego w Goczałkowie

W roku 1999 Parafia Chrystusa Króla w Goczałkowie obchodziła swoje 500-lecie. Historia tego kościoła sięga jednak czasów średniowiecza, kiedy to na ziemiach polskich zaczęto krzewić wiarę chrześcijańską.

 

Pierwsza wzmianka o majątku kościelnym w Goczałkowie pojawiła się w dokumencie kardynała Johanna w 1376 roku, w którym to został wymieniony rector ecclesie w Gotscalci villa. Na podstawie niniejszego pisma można domniemać, że w mającej zaledwie niewiele ponad 80 lat osadzie, wzniesiono drewniany kościółek. Niestety o początkach kościoła, jak również życiu wsi w tym okresie można powiedzieć niewiele, ponieważ nie zachowały się praktycznie żadne dokumenty z tego okresu.

 

Około 1499 roku w Goczałkowie został zbudowany mały, murowany kościół w stylu gotyckim. Kilka lat wcześniej musiały natomiast powstać dwa dzwony spiżowe. Wyryta na nich data – 1494 – sugeruje, że dzwony były już gotowe, zanim ukończono budowę kościoła. Dzwony zachowały się do dziś i nadal są w bardzo dobrym stanie.

 

Jednonawowe prezbiterium kościoła w stylu gotyckim z łukami krzyżowymi powstało na przełomie XV i XVI wieku.

 

Dwuprzęsłowy chór o sklepieniu krzyżowym prawdopodobnie pochodzi z II połowy XVI wieku.

 

Zbudowany w tym okresie kościółek był niewiele większy od obecnego prezbiterium, a jego wymiary wynosiły: 7,90 m (dł.) i 6, 35 m (szer.). Po przebudowie świątyni, która miała miejsce w 1868 roku, całkowita długość kościoła wyniosła 19,95 m.

 

Niestety reformacja, która dotarła na ziemie Dolnego Śląska około 1520 roku, doprowadziła do rewolucji religijnej i przejścia katolików na nową wiarę. Konsekwencją tego zjawiska był zanik wiernych Kościoła katolickiego oraz oddanie kościoła w Goczałkowie do użytku protestantów. Nieliczni wierni katolicy z Goczałkowa musieli wówczas uczęszczać na msze do kościoła N.M.P w klasztorze benedyktynek w Strzegomiu. Prawdopodobnie podczas pobytu wojsk cesarskich lub protestanckich kościół w Goczałkowie został podpalony i zrujnowany. Nie wiadomo jednak, w którym konkretnie roku to nastąpiło.

 

W wyniku kontrreformacji, użytkowany przez protestantów kościół, został z powrotem oddany katolikom. Odnowa zrujnowanego kościoła trwała wówczas wiele lat.

 

Po roku 1740, kiedy Prusy przejęły Śląsk, kościół w Goczałkowie był nieczynny i nie odprawiano w nim nabożeństw z powodu braku księdza katolickiego, a także wciąż zbyt małej ilości wiernych. Istniejąca wówczas większość ewangelików w okresie letnim zbierała się i modliła w pobliskim lesie. W kościele były odprawiane jedynie pogrzeby bez względu na wyznanie.

 

Dla wszystkich okolicznych innowierców w 1742 roku władze pruskie zezwoliły na wybudowanie „Domu Modlitwy” (Bethaus) w Strzegomiu przy ul. Świdnickiej. Kolejny „Dom Modlitwy” powstał w 1768 roku w Rogoźnicy, do którego zaczęła uczęszczać większość protestantów z Goczałkowa.

 

Według danych z 1820 roku w Goczałkowie mieszkało 638 osób wyznania ewangelickiego. Z tego względu zdecydowano się przekazać kościół w Goczałkowie gminie ewangelickiej (edykt króla Fryderyka Wilhelma III z dnia 25 czerwca 1839 roku), na co jednak nie zgodziła się Kuria Biskupia we Wrocławiu. Majątek kościelny został więc w posiadaniu administracji parafialnego kościoła katolickiego w Strzegomiu.

 

W 1840 roku rozpoczęto remont i ostateczną przebudowę kościoła. Wierni jednak nadal uczęszczali do „Domu Modlitwy” w Rogoźnicy i Strzegomiu, ponieważ nie było środków finansowych na zatrudnienie kapłana i utworzenie struktur parafialnych. W czasie Adwentu i Wielkiego Postu do mieszkańców Goczałkowa przybywał pastor z Rogoźnicy i odprawiał nabożeństwo.

 

W 1866 roku wierni wystąpili o przydzielenie wikarego do kościoła w Goczałkowie.

 

Pierwszym przybyłym po całkowitej renowacji i przebudowie wikarym był ewangelik Hermann Hartmann, pełniący swą funkcję od 1 X 1868 roku do 1 V 1871 roku. Od 1 V 1871 roku do 1 V 1876 był pastorem.

 

Kolejnym pastorem kościoła w Goczałkowie był Edward Meissner (od 1 IX 1876 do 1 X 1881), następnie Mikołaj Peisker (od 1 IV 1882 do 1 IX 1912) oraz Teodor Kunze (od 1 X 1912 do 1945 roku).

 

W roku 1867 z inicjatywy Kurii Biskupiej wydano rozporządzenie, dzięki któremu katolicki kościół w Goczałkowie otrzymał prawo do odprawiania 14 mszy w ciągu roku.

Kościół i życie religijne w latach 1800 - 1945

 

W 1879 w Goczałkowie wybudowano plebanię, w której zamieszkał ówczesny pastor – Edward Meissner.

 

W roku 1950 budynek rozebrano, a na jego miejscu postawiono remizę strażacką.

 

Do 1869 r. istniał jedynie cmentarz przykościelny, który z czasem stał się niewystarczający, toteż na sprzedanym przez cukrownie terenie utworzono nowy cmentarz dla gminy ewangelickiej. Mieścił się on poza granicami Goczałkowa, tuż przy drodze wiodącej do Strzegomia. W 1926 r. został otoczony murem.

 

W 1928 r. na terenie Goczałkowa Górnego utworzono cmentarz gminny w połączeniu z cmentarzem żołnierskim. Chowano na nim zmarłych bez względu na wyznanie.

 

Pierwszym i wówczas jedynym nauczycielem w Goczałkowie był kościelny organista, który swą funkcje pełnił od 1871 do 1875.

 

Podczas I wojny światowej zostało zabitych 99 mężczyzn z Goczałkowa, którzy walczyli na froncie. W latach 30-tych przy dzisiejszym cmentarzu wybudowano dla nich pomnik, który otoczono metalowym płotem.

 

W okresie powojennym, podczas remontu kościoła, na strychu została znaleziona drewniana tablica, na której zachowały się nazwiska poległych w czasie I wojny światowej.

Po 1945 roku

 

Do roku 1945 kościół w Goczałkowie cały czas znajdował się pod panowaniem niemieckich protestantów.

 

Dopiero w grudniu 1945 r. został przejęty przez polskiego proboszcza Parafii Rzymsko-Katolickiej – ks. Franciszka Pyznara z Rogoźnicy, który poświęcił kościół i nadał mu tytuł Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.

 

Do 1968 r. kościół Narodzenia N.M.P. w Goczałkowie podlegał Parafii Rzymsko-Katolickiej w Rogoźnicy i traktowany był jako kościół filialny.

 

W tym samym roku w Goczałkowie został utworzony Ośrodek Duszpasterski, którego duszpasterzem dnia 01.08.1968 roku został ks. Antoni Adamski.

 

W 1969 r. kościół w Goczałkowie został odremontowany i otrzymał pierwszą polichromię skomponowaną ku czci Chrystusa Króla.

 

Dnia 13.10.1969 r., Dekretem Stolicy Apostolskiej, ustanowiono nowy tytuł kościoła w Goczałkowie – pw. Chrystusa Króla.

 

Poświęcenia wnętrz kościoła pw. Chrystusa Króla dokonał ks. Arcybiskup Bolesław Kominek (późniejszy kardynał) na Wielkanoc 1970 roku.

 

W latach `70 były prowadzone pierwsze katolickie Misje św. ku czci XX-lecia Polskiego Ludu na Ziemiach Odzyskanych.

 

W 1972 r. ks. Arcybiskup Bolesław Kominek erygował Parafię Rzymsko-Katolicką w Goczałkowie, włączając ją do dekanatu Strzegom. Wówczas pierwszym administratorem tej parafii został ks. Antoni Adamski. Parafia nie posiadała w tym czasie plebani ani majątku, toteż ks. Adamski zmuszony był do dzierżawienia domu u państwa Sługockich w latach 1968 - 1969 oraz u byłej nauczycielki z Goczałkowa - pani Antoniny Chudoba ze Świdnicy Śląskiej od 1969 r.

 

W 1972 r. ks. Antoni Adamski wykupił na własność Parafii Rzymsko-Katolickiej w Goczałkowie dom z działką rolną od pani Antoniny Chudoba.

 

W 1974 roku na rzecz parafii w Goczałkowie nieodpłatnie przekazano działkę cmentarną przy ul. Strzegomskiej 1 wraz z innymi budynkami, które się na niej znajdowały.

 

W lutym 1976 r. dziekan ks. Stanisław Siwiec ze Strzegomia przeprowadził wizytację dekanalną.

 

W 1976 r. rozpoczęto także porządkowanie przykościelnego cmentarza parafialnego. Na likwidację starych i opuszczonych grobów parafia w Goczałkowie otrzymała uprawomocnienie już w 1974 roku.

 

Podjęto również próbę ogrodzenia terenu przykościelnego, jednak protesty mieszkańców opóźniły tę czynność. Ostatecznie ogrodzenie kościoła wykonano w 1978 r.

 

W 1977 r. ks. Antoni Adamski wystąpił do Kurii Metropolitarnej we Wrocławiu z prośbą o wyrażenie zgodny na włączenie do Parafii Rzymsko-Katolickiej w Goczałkowie okolicznych wiosek: Granicznej, Bartoszówka oraz Lusiny. W odpowiedzi wystosowano jednak pismo odmowne. W tym czasie proboszcz parafii ks. Adamski starał się o zmianę placówki duszpasterskiej.

 

Dnia 26 maja 1979 r. odbyła się druga wizytacja kanoniczna parafii. Przeprowadził ją ks. Bp. Wincenty Urban wraz z ks. Stanisławem Turkowskim.

 

Na kolejną prośbę proboszcza, dotyczącą przeniesienia do innej parafii, władze Kurii Wrocławskiej wyraziły zgodę. Dnia 17.08.1980 r. ks. Antoni Adamski został przeniesiony do parafii Zawidowice w dekanacie Oleśnica.

 

Dnia 18.08.1980 r. parafię w Goczałkowie objął nowy proboszcz – ks. Zbigniew Michalewicz.

 

W listopadzie 1980 r. w kościele pw. Chrystusa Króla w Goczałkowie działalność rozpoczęła Schola.

 

W maju 1981 r. rozpoczęto budowę salki katechetycznej przy plebanii. Na budowę zezwolenie wydały władze wojewódzkie w Wałbrzychu.

 

W marcu 1982 r. w parafii powstała jedna z pierwszych w dekanacie i zarejestrowanych w Kurii Wrocławskiej Poradnia Rodzinna, w której mgr Elżbieta Brzoska i Jolanta Selwa prowadziły nauki przedmałżeńskie.

 

W tym samym roku do użytku oddano również częściowo naprawione organy i uruchomiono urządzenie do poruszania dzwonów. Cmentarz i plac przykościelny otoczono nowym ogrodzeniem. Rozpoczęto także remont kościoła.

 

W marcu 1983 r. dokonano wyboru Rady Parafialnej na życzenie parafian. W jej skład weszło wówczas 12 wiernych z Goczałkowa: Tadeusz Kardela, Józef Radom, Zbigniew Radom, Stanisław Cielemęcki, Franciszek Michaliszyn, Wojciech Kurant, Maria Lisowska, Tadeusz Treter, Eugeniusz Madej, Ryszard Szklarek, Waleria Matykiewicz i Kazimierz Maławski.

 

W wyniku śmierci lub rezygnacji niektórych osób do Rady Parafialnej zostały wybrane następujące osoby: Kazimiera Leja, Michał Marciniszyn, Marzena Srokowska, Roman Gromiec, Jadwiga Król, Joanna Michałowska oraz Ewa Miałkowska (katechetki).

 

W maju, czerwcu i lipcu 1983 r. kontynuowano prace remontowe, w ramach których wykonano: tynkowanie ścian, wymianę okien, ułożenie posadzki granitowej, położenie nowej instalacji elektrycznej, ogrzewanie elektryczne, przełożenie dachu, pomalowanie wnętrza kościoła, wyasfaltowanie placu przy kościele.

 

Obecny do tej pory organista Antoni Rudnicki zrezygnował z pełnienia funkcji ze względu na zły stan zdrowia. Na jego miejsce zatrudniono organistę z Jaroszowa – Mieczysława Łobasa.

 

Dnia 15.04.1984 r. z okazji Jubileuszu przed wejściem do kościoła postawiono nowy Krzyż.

 

W tym samym roku proboszcz parafii wraz z Radą Parafialną zdecydowali się na wymianę ołtarza w kościele. Projekt ołtarza przygotował Ireneusz Daczka z Leszna, natomiast wykonania podjął się kamieniarz z Goczałkowa – Kazimierz Hałas.

 

Dnia 26.11.1985 r. poświęcono krzyż misyjny.

 

W sierpniu 1986 r. rozpoczęto budowę kaplicy przedpogrzebowej. W pracach budowlanych wzięło udział wielu parafian z Goczałkowa.

 

Dnia 5.05.1990 r. z kolejną wizytacją kanoniczną przybył ks. kardynał Henryk Gulbinowicz.

 

W marcu 1992 r. dekanat Strzegom, do którego należała Parafia pw. Chrystusa Króla w Goczałkowie, został włączony do diecezji Legnickiej, której biskupem był ks. Bp. dr Tadeusz Rybak.

 

Gdy do szkół od 1992 roku została wprowadzona religia, katechetką w goczałkowskiej Szkole Podstawowej została pani Joanna Michałowska, a od 1996 roku również pani Ewa Miałkowska.

 

Dnia 01.12.1992 r. organista Mieczysław Łobas z Jaroszowa zrezygnował z pełnienia swojej funkcji. Od tego momentu do 1999 roku parafia nie miała stałego organisty. Dopiero po paru latach organistką została była scholistka – Barbara Nieródkiewicz.

 

W 1996 roku wykonano kapitalny remont organów kościelnych.

 

W 2004 r., z powodu ciężkiej choroby, po 24 latach posługi duszpasterskiej, proboszcz parafii pw. Chrystusa Króla – ks. Zbigniew Michalewicz, przeszedł na emeryturę. Ostatnie lata życia spędził w Domu Księży Emerytów w Legnicy, natomiast tuż przed śmiercią znajdował się w legnickim Hospicjum.

Od 28.11.2004 do 25.06.2007 proboszczem parafii w Goczałkowie był ks. Stanisław Skrzypek.

 

Dnia 25.06.2007 r. Świdnicka Kuria Biskupa mianowała ks. Mariana Kujawskiego nowym proboszczem parafii w Goczałkowie.

 

Jesienią tegoż roku został przeprowadzony remont dachu kościoła w Goczałkowie. Część pieniędzy na ten cel przekazał Urząd Miasta w Strzegomiu, natomiast pozostałą kwotę uzyskano ze zbiórki pieniędzy wśród parafian.

 

W dniach 4 – 8.11.2009 r. odbyła się peregrynacja Obrazu Jezusa Miłosiernego, podczas której głoszone były rekolekcje.

 

Dnia 15.03.2010 r. przeprowadzono wybory nowej Rady Parafialnej, w skład której weszły następujące osoby: Władysław Jawilak, Ewa Miałkowska, Joanna Michałowska, Mariola i Andrzej Herbik, Henryk Hawro, Eugeniusz Madej, Józef Starak, Tomasz Kołodziejski i Stefan Dudyk.

 

W tym samym roku rozpoczęła się zbiórka ofiar na remont kaplicy cmentarnej. Od 1 sierpnia zaczął się również remont plebanii.

 

Dnia 8.12.2010 r. odbył się pogrzeb byłego proboszcza Parafii pw. Chrystusa Króla – ks. Zbigniewa Michalewicza.

 

Na przełomie kwietnia i maja 2011 r. remont plebanii dobiegł końca: położono nowy dach i odnowiono elewację zewnętrzną.

 

W czerwcu 2011 r. ks. Marin Kujawski został przeniesiony do innej parafii. Nowym proboszczem parafii w Goczałkowie został ks. Krzysztof Zieliński.

 

_{Na podstawie:}

_{Szczepański E., 500 lat kościoła w Goczałkowie, 1999 r.}